Thư ngỏ
Bài viết sau đây hy vọng sẽ giúp ích các bạn sau khi mổ mật chóng được bình phục, lên cân trở lại, và bớt bị đầy hơi, sình bụng bằng phương pháp dinh dưỡng đúng cách.
Nguyên nhân
Các bệnh tật liên hệ đến túi mật đa số do sự thành hình sạn trong túi mật. Ăn uống thực phẩm có nhiều cholesterol lâu ngày gây ra sự kết tinh của mỡ đặc và các chất béo trong túi mật dẫn đến sạn mật. Cuối cùng, các ống dẫn mật bị tắc, viêm, làm túi mật sưng đau. Một số nguyên nhân gián tiếp khác rất dễ làm túi mật bị tổn thương gồm có:
– Béo phì và cân nặng hơn so với mức bình thường.
– Sử dụng lâu dài các thuốc làm loãng máu (tylenol), thuốc giảm đau.
– Tiêu thụ thực phẩm nhiều cholesterol và chất béo hàng ngày.
– Tiêu thụ thuốc statin giúp giảm mức cholesterol trong máu lâu dài.
– Không ăn các thực phẩm có chất sợi (rau, trái cây, củ).
– Thiếu hoạt động và không tập thể dục trong khi ăn các loại thực phẩm không tươi, có chứa nhiều chất béo xấu (saturated and trans fats), muối, và chất bảo quản (preservatives).
Bệnh trạng
Túi mật nằm ở phía bên tay phải của bụng, ngay dưới gan. Khi túi mật bị viêm sưng hay bắt đầu có nhiều sạn, bệnh nhân cảm thấy rất khó chịu hay bị đau đớn ở bụng. Nhiều bệnh nhân bỏ qua nghĩ rằng đó chỉ là một sự khó chịu tạm thời, chỉ uống thuốc giảm đau hoặc không làm gì cả cho đến khi quá muộn. Cuối cùng bệnh nhân không chịu nổi những cơn hành hạ của túi mật đành phải chọn con đường mổ mật để cắt bỏ đi cơ quan quan trọng này.
Triệu chứng sau khi mổ
Túi mật thu thập mật, một chất lỏng do gan tiết ra mỗi khi ăn để giúp phân hủy và hấp thụ các chất béo có trong thức ăn. Giữa các bữa ăn, mật đọng trong túi mật và trở nên đậm đặc. Khi túi mật bị lấy ra, mật không còn đậm đặc nữa vì đi thẳng từ gan sang ruột. Gan sẽ yếu hẳn đi vì phải làm thêm công việc của túi mật, giống như một vòi nước lúc tắt vẫn bị rỉ giọt. Điều này ảnh hưởng rất nhiều đến sự tiêu hóa của chất béo và sự hấp thụ các sinh tố chỉ hòa tan trong chất béo gây ra nhiều thay đổi lớn trong lối sống. Hơn 60% bệnh nhân sau khi mổ mật ăn không tiêu và không hấp thụ được chất bổ dưỡng làm xuống cân.
Hướng dẫn cách ăn uống sau khi mổ mật
1. Thay vì ăn hai, ba bữa chính mỗi ngày, chia ra ăn nhiều bữa ăn nhỏ hơn trong ngày để giúp cơ thể điều chỉnh sản xuất mật.
2. Tránh các thức ăn có chứa nhiều chất béo hoặc các thực phẩm được chế biến có chất chua (acidic foods). Tránh xa các loại thịt bò (steak), thịt heo, bơ, sữa, trứng, thức ăn chiên xào, các sản phẩm có sữa và trứng, các đồ ăn không tươi có mỡ và muối. Liên quan đến đồ uống, hãy tránh xa các loại nước trái cây có sẵn trong bình (ngoài nho và táo), cà phê và tất cả thức ăn có chứa caffeine (ngoài trà xanh), đồ uống có rượu hay có hơi ép.
3. Tuyệt đối tránh các loại thực phẩm dễ gây ra đầy hơi, sình bụng, không tiêu.
– Tránh các loại thực phẩm chiên như khoai tây chiên.
– Tránh các loại thịt có nhiều chất béo, chẳng hạn như thịt xông khói, xúc xích, thịt bò xay, và các loại thịt sườn. Tốt nhất tránh ăn thịt, nên ăn chay.
– Tránh các thức ăn chế biến từ sữa có nhiều chất béo, chẳng hạn như phô mai, cà rem, kem, sữa nguyên chất, và kem chua.
– Tránh ăn pizza, thực phẩm được làm từ mỡ heo hoặc bơ, súp kem hoặc nước sốt, nước thịt (gravy).
– Tránh ăn kẹo, nhất là chocolate.
– Tránh thực phẩm chiên xào có dầu ăn, nên ăn rau sống hay luộc.
– Tránh ăn da thú vật và đồ biển có vỏ (tôm, cua, crawfish).
4. Tránh một số rau đậu và hạt dễ gây ra đầy hơi: ngũ cốc (cereals, grains), bánh mì (wheat, gluten), bông cải xanh (broccoli), bông cải trắng (cauliflower), cải (cabbage).
5. Nên ăn uống các loại thực phẩm có thể giúp hệ thống tiêu hóa không phải làm việc nhiều. Đồ ăn chính là trái cây và rau có nhiều sinh tố và chất xơ như củ cải đỏ (beet), cà chua (red tomato), dưa chuột (cucumber), trái bơ (avocado), nho đỏ hay đen (red or black grapes) và cà rốt (carrot). Ăn cá mòi nhỏ (small sardine) có nhiều Omega-3 với số lượng nhỏ trong bữa ăn.
6. Nên ăn các thức ăn tinh khiết, tự làm để có nhiều men, không có chất bảo quản như giấm (vinegar), kim chi Đại Hàn, cải chua, yogurt vị chua. Khi thử thực phẩm mới, chỉ nên ăn một muỗng nhỏ. Nếu không bị khó tiêu trong vài ngày, từ từ tăng số lượng trong các bữa ăn sau đó.
Thức ăn mỗi ngày để lấy lại ký nếu bị sụt cân quá nhiều
– Green tea and dry peppermint (diluted amount with half tea spoon of maple syrup).
– Small amount of salad with half a teaspoon of uncooked extra virgin olive oil imported from Italy.
– Rice Vinegar or Sushi Vinegar (half a teaspoon to eat with rice or salad).
– Sea salt (Mediterranean, or muối biển Quảng Trị, Vietnam).
– Trứng hấp cách thủy, bỏ tròng đỏ (creamy with small amount of salt, vinegar, and turmeric).
– Homemade yogurt (small amount)
– Fresh lemon juice with ginger (add to salad or drink with one cup of distilled water every 3-4 hours).
– Avoid all foods that have sulfur that may produce gas.
– Avoid white table salt and table sugar.
– Thức ăn chính hay làm salad có gạo lức (brown rice), quinoa, avocados, tomatoes, cucumbers, sardines, tròng trắng trứng hấp cách thủy (tròng trắng để lấy protein), nấm đông cô (shiitake mushroom), ngò tây (parsley), vài lát gừng sống (ginger), nghệ vàng hay bột nghệ (turmeric).
– Drink a minimum 1 liter of distilled water every day.
Phương pháp này rất khó khăn vì đòi hỏi thức ăn không được nấu (raw diet, uncooked olive oil) và không có đồ gia vị (không ngon), nước uống tinh khiết (distilled water).
Thức ăn có dược tính chữa bệnh gồm có gừng (ginger), nghệ (turmeric), peppermint (bạc hà, có bán ở các chợ Mễ), dầu olive, giấm (vinegar), chanh (lemon), nấm đông cô (nấm hương, shiitake mushroom), táo (red apple), và cà chua đỏ (red tomato).
Những thức ăn này không được nấu (raw, uncooked only). Khi bắt đầu thử gừng, nghệ, bạc hà, dầu olive, và nấm, thử số lượng rất nhỏ đều đặn mỗi ngày để tránh phản ứng (ngứa, sình bụng, tiêu chảy) và để cơ thể quen dần và tiếp thu.